Koncepcja miasta-ogrodu
Miasto-ogród - koncepcja miasta satelickiego, osiedla oddalonego od centrum miasta itp., charakteryzującego się niską, luźną zabudową, a przede wszystkim znacznym udziałem terenów zielonych (lasów, ogrodów, parków, itp.) w ogólnej powierzchni miasta. Pojawiła się w odpowiedzi na problem przeludnienia miast.(Wikipedia)
Ebenezer Howard (1850–1928) to znany planista i urbanista brytyjski. W 1898 r. opublikował swoją ideę miasta-ogrodu ( "Garden Cities of Tomorrow"). Był to nie tylko teoretyczny wykład o miastach-ogrodach, ale także praktyczne wskazania, jak je budować, organizować ich usługi, finansować i administrować.
Miasto-ogród to koncepcja miasta, które miało zajmować obszar 2450 ha,z czego 450 ha w formie koła o promieniu 1,2 km to obszar zabudowany działkami o powierzchni 400 m2 (dla domków jednorodzinnych). Według założeń na jednego mieszkańca przypadało 35 m² zieleni publicznej, a na jeden dom ok. 200 m².
Zakładano 30 000 mieszkańców jako końcową wielkość miasta.
Środek miasta przeznaczony został na park centralny z rozmieszczonymi wokół niego budynkami użyteczności publicznej, jak ratusz, muzeum, teatr, biblioteka itp. Dookoła parku przewidziano szklaną galerię mieszczącą krytą promenadę, ogród zimowy, i sklepy. Dalsze części miasta z domami w ogródkach miało opasywać kilka pierścieniowych bulwarów, z których środkowy,jako „wielka promenada”, skupiałby szkoły, boiska, place zabaw i kościoły. Strefę zewnętrzną miasta miały stanowić tereny uprawne (Majdecki 2008).
Idea zyskała wielką popularność i licznych naśladowców w Anglii, Stanach Zjednoczonych, Niemczech i Francji. Na ziemiach polskich pierwszą realizacją idei Howarda było miasto Ząbki (koło War-szawy),a w późniejszych latach Młociny, Podkowa Leśna, Komorów, Czerni
aków, Żoliborz Oficerski, Pogórze Leśne, Adamów-Zalesie i Jabłonna (Różańska, Krogulec 2004).
Tabela. 1. Zespolenie dodatnich stron życia w mieście i na wsi wg teorii „trzech magnesów” Böhm 2006)
|
|
Strony ujemne
|
Strony dodatnie
|
|
Miasto
|
Oddalenie od przyrody, odosobnienie w tłumie, duża odległość od pracy, drożyzna, brudne i ciasne mieszkania, niezdrowy klimat, alkoholizm
|
życie towarzyskie, możliwość rozrywki, wyższe zarobki, pięknie oświetlone ulice, place, gmachy
|
|
Wieś |
brak życia towarzyskiego, długidzień pracy, niskie zarobki, brak rozrywki, brak kanalizacji
|
piękno natury, świeże powietrze, dużo słońca, bliskość lasów i łąk
|
|
Miasto-wieś (strony tylko dodatnie)
|
|
piękno przyrody, łatwo dostępne lasy i pola, komunikacja, niskie ceny, czyste powietrze i woda, dopływ kapitału, ładne domy z ogrodami, kanalizacja, życie towarzyskie, dobre zarobki, pole dla przedsiębiorstw, swoboda
|
Hellerau – przykład miasta-ogrodu
Hellerau położone jest 7 kilometrów na północ od centrum Drezna.
Całość założenia została podzielona na 5 stref zabudowy: teren fabryki, dzielnica małych domków dla pracowników, dzielnica willowa dla klasy średniozamożnej i artystów oraz zabudowa wspólna i zieleń. Ściśle określono reguły budowy, zapewniając w ten sposób zachowanie w przyszłości pierwotnej ogólnej koncepcji urbanistycznej założenia. Najważniejsze z nich to: otwarta zabudowa z domami jednorodzinnymi lub małe grupy domów; zabudowa zajmująca maksymalnie 20% terenu dzielnicach domków małych, a 12,5% w dzielnicach willowych; maksymalna długość domów wielorodzinnych wynosząca 70 metrów, wysokość w przypadku willi dwa piętra plus poddasze, a domku małego – jedno piętro plus poddasze. Tak określony plan i reguły zabudowy zapewniały osiągnięcie „rozgęszczonego”, jednolitego kształtu miasta o wiejskim charakterze, ale z dobrze zagospodarowanymi obszarami użytku publicznego. Poszczególne domy budowane były według projektów różnych architektów, zachowywano jednak ogólny, spójny charakter całości poprzez stosowa-nie materiału budowlanego – cokół z naturalnego kamienia, podobną formę okien i dachów oraz plastyczne opracowanie elewacji.
Obecnie architekci i urbaniści dostrzegają popyt na tego typu lokalizację, wykorzystując często w swoich projektach ponadstuletnią ideę miasta-ogrodu; jak się okazuje –ideę ponadczasową. Wydaje się, że zrobiono nawet krok dalej – powstaje coraz więcej tzw. ekoosiedli i ekomiast, a więc przestrzeni przyjaznych człowiekowi, jak i środowisku.
Na podstawie: MAGDALENA SZCZEPAŃSKA MIASTO-OGRÓD JAKO PRZESTRZEŃ ZAMIESZKANIA, PRACY I REKREACJI – DAWNIEJ I DZIŚ, STUDIA PERIEGETICA, Zeszyty Naukowe Wielkopolskiej Wyższej Szkoły Turystyki i Zarządzania w Poznaniu Nr 6/2011, s. 77–89